Sommige mysteries kunnen de wereld veranderen. Het mysterie van de Heilige Graal is hier een voorbeeld van. De zoektocht naar dit object beheerst het leven van veel mensen. Eeuwige jeugd, gezondheid en overvloed, wie is hier niet naar op zoek? Is de zoektocht naar de Heilige Graal zuiver symbolisch of is er daadwerkelijk sprake van een magisch voorwerp?
De Heilige Graal wordt voor het eerst genoemd in een roman van Chretien de Troyes. In 1181 schreef hij de Arthurroman Perceval ou le Conte du Graal.
Het verhaal van Chretien de Troyes werd voltooid (en aangepast) door Worfram von Eschenbach en ik gebruik zijn versie van het verhaal voor onderstaande samenvatting.
Het verhaal van Parzival (Perceval) en de graal
Het verhaal van Wofram von Eschenbach is een klassieke ridderroman met veel wendingen en plots.
Het begint met het verhaal van de antiheld. Parzival is een moederskindje dat beschermd wordt opgevoed. Zijn moeder, koningin Herzeloyde woont met hem in het bos om hem op deze manier af te schermen van de wereld. Ze wil niet dat hij ridder wordt, wat natuurlijk mis gaat als Parzival in het bos een aantal ridders tegenkomt en onder de indruk van hen raakt.
Vastbesloten om ook ridder te worden, meldt hij zich aan het hof van koning Arthur. Daar krijgt hij een gedegen opvoeding van een mentor genaamd Gurnemanz. Deze leert hem niet alleen een voortreffelijk ridder te worden, maar geeft de van nature nieuwsgierige Parzival ook de raad om vooral te observeren en geen vragen te stellen.
De Graal is het boek van Chretien de Troyes. Het is door Ard Posthuma voortreffelijk vertaald. Met dit boek heb je de originele en complete vertelling van het verhaal in huis.
Posthuma heeft de sfeer van het werk, die zowel intiem als ironisch kan zijn, subliem weten te treffen. Dankzij zijn samenvattingen en verklaringen, waarmee hij ieder hoofdstuk start, is het middeleeuwse verhaal voor iedereen toegankelijk.
Deze goede raad past Parzival toe als hij op één van zijn reizen te gast is bij de ernstig zieke koning Anforas, ook wel de Visserkoning genoemd. Parzival is in het kasteel van deze koning getuige van een verwarrend schouwspel. Eerst verschijnt er een jongeling met een bloederige lans. Daarna volgen er 24 jonkvrouwen die een steen naar binnen brengen. Deze steen is ontilbaar zwaar, behalve voor deze schone maagden.
De steen blijkt de graal te zijn en stamt uit de tijd dat de wereld werd geschapen. Dankzij de steen is er spijs en drank in overvloed. Toch heerst er een diepe treurnis aan tafel. Zoals hem is geleerd, observeerde Parzival alleen maar. Hij stelde geen enkele vraag en kon niet ook weten dat hij met één enkele vraag een eind kon maken aan het leed van de koning. Hier kwam hij pas later achter.
Oom, wat deert u?
Terug aan het hof bij koning Arthur verscheen een afzichtelijke vrouw. Ze vervloekt Parzival omdat hij koning Anforas zo liet lijden door geen vragen te stellen. Ze noemt hem een speeltuig van de duivel.
Uiteindelijk draagt ze hem op een einde te maken aan het lijden van koning Anfortas. Uiteraard moest Parzival eerst wat beproevingen doorstaan voordat hij dit kon doen. Na de nodige omzwervingen keert hij terug naar het hof van de koning en stelt de vraag: “Oom, wat deert u?”
Dit blijkt de magische vraag te zijn. Anforas wordt verlost uit zijn lijden en Parzival mag de nieuwe graalkoning worden.
Is de graal een kelk, schaal of steen?
Chrétien de Troyes omschrijft de graal als een schaal of een kelk waaruit de koning dagelijks een hostie neemt om zijn ziekte te bestrijden. Deze graal bezit magische krachten, zoals onsterfelijkheid, geneeskrachtige werking en de mogelijkheid om met God te communiceren.
Wolfram van Eschenbach heeft het over een magische steen, die stamt uit de tijd dat Lucifer uit de hemel werd geworpen. Af en toe verschijnen er letters op die Gods wil uitdrukken.
Het beeld van de graal dat de meesten van ons kennen, stamt uit het boek van Robert de Boron. In zijn Estoire dou Gral wordt de graal beschreven als een beker. Het is de beker waaruit Jezus dronk bij het Laatste Avondmaal en die later door Jozef van Arimathea is gebruikt om het bloed van Christus op te vangen bij de kruisiging.
De betekenis van de heilige graal
De Heilige Graal wordt in alle verhalen gezien als een magisch voorwerp. Het geeft overvloedig en is een manier om achter Gods bedoeling te komen. In die zin zou je de zoektocht naar de graal kunnen zien als de zoektocht naar het goddelijke in onszelf.
Voor de ridders aan het hof van koning Arthur is het vinden van de graal een queeste. Het is een eindeloze, omvangrijke zoektocht naar een voorwerp van uitzonderlijke waarde. Je zou het kunnen vergelijken met de zoektocht van een alchemist naar de steen de wijzen. Het is het verlangen van de mens om toegang te krijgen tot de kracht van God.
De heilige graal en de tempeliers
De 12e eeuw was de eeuw van de mythische verhalen. In die tijd werd de legende van Koning Arthur bedacht en beschreven door Geoffrey de Monmouth. Deze legende heeft Chrétien de Troyes, Wolfram von Eschenbach en later ook Robert de Boron geïnspireerd tot het schrijven van de graalromans.
Het eind van de 11e eeuw en de 12e eeuw was ook periode van de eerste kruistochten en de tempeliers. Hierdoor ligt het voor de hand dat er een relatie bestaat tussen de verhalen over de graal en de tempeliers.
Chrétien de Troyes en de tempeliers
Waarschijnlijk zal de bewijsvoering in een rechtszaal geen standhouden, maar er is een relatie te leggen tussen Chrétien de Troyes en de tempeliers.
De achternaam van Chrétien verwijst naar de stad Troyes. In Troyes werden de tempelregels in 1129 vastgesteld door Paus Honorius II. Het reglement van de cisterciënzers van Bernard de Clairvaux had hiervoor model gestaan. De tempeliers waren riddermonniken, die een gelofte van armoede, kuisheid en vroomheid aflegden.
Daar komt bij dat Chrétien als schrijver in dienst was van Hendrik I van Champagne en zijn vrouw Maria van Frankrijk . Deze Henri was de kleinzoon van graaf Hugo de Champagne die in 1125 aftrad om tempelier te worden. Henri was dan wel geen tempelier, maar nam wel deel aan de tweede kruistocht (1145-1149). Toen hij later nog een keer terugkeerde naar Jeruzalem, werd hij gevangen genomen door Kilij Arslan. Er werd een flink bedrag aan losgeld betaald om hem weer vrij te krijgen. Helaas stierf hij kort na zijn vrijlating.
Zijn vrouw, Maria van Frankrijk, verloofde zich na zijn dood met Philippe d’Alsace (Filips van de Elzas) van Vlaanderen. Deze verloving zou op niets uitlopen. Phillipe neemt de hofschrijver van Maria in dienst. Deze vertelt in zijn boek dat hij een manuscript van Philippe heeft gekregen dat als bron diende voor het verhaal over Parzival.
Chrétien de Troyes draagt zijn roman dan ook op aan Philippe d’Alsace.
Wolfram von Eschenbach en de tempeliers
Wolfram verwijst voor zijn bron naar Kyot de Provins. Dit is waarschijnlijk Guiot geweest, een troubadour die ook bekend stond als woordvoerder voor de tempeliers. Hij is afkomstig uit het dorpje Provins in de Champagne. Ook hij was als schrijver verbonden aan de graven van Champagne. Wolfgang noemt de bewaarders van de graal Templeise, hetgeen een verwijzing naar de Tempeliers zou kunnen zijn.
Guiot of Kyot heeft zijn informatie over het verhaal van de graal verkregen in het Spaanse Toledo, waar hij de beschikking kreeg over de documenten van Flegetanis. Flegetanis schrijft over geheimen die in de sterren verborgen zijn en waar men niet over mocht spreken.
Hij zei dat er een voorwerp was dat de ‘Graal’ heette en waarvan hij de naam duidelijk in de sterren had gelezen.
Dit alles vertelt von Eschenbach in het achtste boek over Parzival. Daar staat ook te lezen dat Kyot op onderzoek ging en uitkwam in Anjou. Ook daar zit weer een lijntje richting de tempeliers. Fulco V, graaf van Anjou, had sterke banden met hen en was waarschijnlijk één van de eerste leden.
Het is niet duidelijk of Kyot werkelijk heeft bestaan of dat het een verzinsel was van Von Eschenbach om meer waarde aan zijn geschiedenis te geven. Op zich is het wel opmerkelijk dat zowel Von Eschenbasch als De Troyes vermelden dat het verhaal niet door hen is verzonnen, maar aan hen is doorgegeven door iemand die direct of indirect een lijntje had met de graven van Champagne.
De Heilige Graal en het Heilige Bloed
In 1982 verscheen het boek Het Heilige bloed en de Heilige Graal van Lincoln, Bailgent en Leigh. Zij introduceerden een nieuw concept van de Heilige Graal. De graal werd gezien als de baarmoeder van Maria Magdalena en stelt het nageslacht van Jezus Christus voor. Volgens hen waren Maria Magdalena en Jezus met elkaar getrouwd. De heilige graal (in het Oudfrans Sangreal) is niet San Greal (heilige graal), maar Sang Real (koninklijk bloed).
Godfried van Bouillon zou de tempeliers hebben opgericht om het geheim van de graal, van de koninklijke bloedlijn, te beschermen. De priorij van Sion zou een afsplitsing van de tempeliers zijn en alhoewel de priorij waarschijnlijk een verzinsel was van de Fransman Pierre Plantard, blijft het idee van een koninklijke bloedlijn overeind. De plot van de bestseller De Da Vinci Code van Dan Brown is gebaseerd op deze gedachte.
De Heilige Graal en de nazi’s
Heinrich Himmler, leider van de SS en hoofdverantwoordelijke voor de Holocaust, was bezeten van alles wat met de Heilige Graal te maken had. Hij moest en zou hem vinden. Hij zou daarbij geholpen worden door Otto Rahn (alhoewel in veel boeken wordt gezegd dat deze niets met het nazi regime te maken wilde hebben).
Otto Rahn werd in 1904 geboren en was als jongen al in de ban van het verhaal van Parzival en de Heilige Graal. Hij bestudeerde de Katharen en raakte ervan overtuigd dat deze schatten hadden verborgen, waarschijnlijk in Chateau de Montsegur. Hij kwam tijdens zijn zoektochten in contact met de mysticus Antonin Gadal. Rahn verwerkte het gedachtegoed van Gadal in het boek “Kreuzzug gegen den Gral” (Kruistocht tegen de de Graal) dat helaas niet in het Nederlands te koop is, maar wel in het Engels of in het Duits.
Leuk detail is dat Gadal in Ussat woonde. Hij beschouwde de grotten in die omgeving als schuilplaatsen en initiatieplekken van de Katharen. De grotten zijn niet open voor het grote publiek, maar met de juiste gids kun je ze wel bezoeken.
Een bezoek aan deze grotten deed mij denken aan het voorwoord van Der Kreuzzug gegen den Gral: “Al wat ik wilde, was mijn lezers meenemen naar een nieuw land, door mij ontdekt met mijnwerkerslicht en noeste arbeid”.
Ook ik kroop (en strompelde) door deze grotten in het licht van een sterke zaklamp en had het idee nieuwe ontdekkingen te doen. De klimtocht naar de ingang was zeker een kwestie van ‘noeste arbeid’.
Het boek van Rahn zou aan de basis liggen van een film van Indiana Jones over de zoektocht naar de Graal.
Waar is de Graal?
Volgens sommige mensen is de graal nog steeds verborgen, terwijl anderen geloven dat de Heilige Graal al lang is teruggevonden en zelfs te bezichtigen is in een kerk. Hieronder geef ik een aantal van de meest bekende theorieën.
De Heilige Graal in Glastonbury
Na de kruisiging van Jezus heeft Jozef van Arimathea zijn familiegraf ter beschikking gesteld om ervoor te zorgen dat Jezus daar kon worden begraven. Over hem wordt verteld dat hij het bloed van Jezus heeft opgevangen, nadat Jezus was gestoken door de lans. Overigens wordt dit verhaal nergens in de Bijbel verteld.
Jozef van Arimahtea is volgens de overlevering naar Engeland gereisd. Daar zou hij de Graal hebben begraven onder de Tor (Toren) van Glastonbory. Hierna is er een bron ontstaan, Chalice Well. Men zegt dat het water uit deze bron geneeskrachtig is, omdat het water afkomstig is uit de daar verborgen graal.
De Heilige Graal in Valencia
De Heilige Graal van Valencia is door meerder pausen erkend als de ware graal. De kelk draagt een Arabische inscriptie die dateren uit de 1e eeuw. In 1436 is de kelk aan de kathedraal geschonken door Alfonso V van Aragon.
De Heilige Graal in Leon
Volgens historici Margarita Torres en José Miguel Ortego del Rio staat de beker in de basiliek van San Isidoro in het Spaanse León. Met hulp van stukken perkament uit Egypte konden ze de geschiedenis van de beker herleiden van de tafel van Jezus tot de Heilige-Grafkerk in Jeruzalem. Van daaruit zou de beker naar Spanje zijn meegenomen door de koningen van León. In 2014 publiceerden ze hun bevindingen in het boek “Kings of the Grail”. Het boek is verkrijgbaar bij Scribd of te koop via Amazon.
De Heilige graal in Montserrat
De abdij van Montserrat, net ten noorden van Barcelona, zou ook een perfecte locatie zijn. Waarschijnlijk heeft de abdij model gestaan voor de heilige graalsburcht Munsalvaesche waarover Wolfram von Eschenbach schrijft. Met name Goethe was ervan overtuigd dat de graal hier te vinden zou zijn. Later zou Wagner dit idee overnemen in zijn libretto van Parcival. Ook Himmler bezocht de abdij in de hoop hier de graal te vinden. De locatie van het klooster is in ieder geval indrukwekkend en als de graal in deze omgeving is verborgen, zal het niet makkelijk te vinden zijn.
Andere plekken waar de Heilige Graal verborgen zou zijn
De volgende plekken komen ook in aanmerking als bergplaats van de Heilige Graal:
- Oak Island
Het idee is dat de tempeliers hier de Heilige of de Ark des Verbonds hebben verborgen. Er is in ieder geval sprake van een diepe en ondoordringbare put, waar op dit moment volop onderzoek naar wordt gedaan.
- Rosslyn Chapel
Ook hier zouden de tempeliers een hand in hebben gehad. Na hun veroordeling in Frankrijk zou een aantal tempeliers met de graal (en/of ark) naar Schotland zijn gereisd. De Graal zou zich bevinden onder “Pilaar van de Leerling” (Apprentice Pillar).
- De Rotskoepel in Jeruzalem
De graal is verstopt in Jeruzalem, nabij het graf van Jezus.
- Kathedraal van Lorenzo, Italie
In dit geval is de graal een groene glazen schaal. Het is helaas gebroken in de tijd van Napoleon, maar je kunt het nu bezichtigen in de kathedraal van Lorenzo in Genua.
- Rennes le Chateau
Het kleine dorpje Rennes le Chateau is een bron van mysteries en het idee dat de graal daar is verborgen, wordt door veel onderzoekers van het mysterie geloofd.
- Fort Knox, Kentucky
Fort Knox is een van de meest bewaakte gebouwen in Amerika. Het huisvest Amerika’s goudreserves en andere schatten. Een gerucht vertelt dat de Heilige Graal zich daar ergens in een apart kamertje bevindt.
De graal blijft een mysterie
Over het mysterie van de Heilige Graal is het laatste woord nog niet gezegd. Sommige theorieën heb ik niet eens belicht. Schrijvers als Hancock en van Urk denken dat de graal en de ark hetzelfde zijn; als je l’arche omdraait krijg je chral of graal. Getuigt dit van diep inzicht of is het domweg toeval?
Het verhaal van de graal is zo fascinerend dat ieder tijdperk een eigen versie voortbrengt. Wat de graal precies is of doet is niet bekend, maar het doet in ieder geval iets met de mens die erin geïnteresseerd raakt.
Wat betreft de vindplaats van de graal kun je echt alle kanten op. Iedere graalonderzoeker heeft wel een eigen interpretatie en locatie gevonden.
