Een bezoek aan Mont Saint-Michel is gratis. Auto’s zijn er verboden. Er is een grote parkeerplaats met een shuttleverbinding. Overnachten op het eiland is mogelijk, maar er zijn ook voldoende hotels vlak bij de dijk.
Je kunt Mont Saint-Michel in één dag bekijken, maar het is bijzonder om er ook de zonsopgang en zonsondergang mee te maken. In Mont Saint-Michel heerst een bijzondere sfeer. Als je deze sfeer wilt ervaren kun je de twee bijzondere wandelingen maken, die je hier kunt downloaden.
In dit artikel beschrijf ik twee spirituele routes. Ze zijn gebaseerd op de aanwijzingen van Patrick Burensteinas. Als je geïnteresseerd bent in alchemie dan is zijn DVD-serie “Le Voyage Alchimique” een absolute aanrader.
De DVD’s zijn in het Engels ondertiteld en het beschrijft alchemistische hoogtepunten op weg naar Santiago de Compostella. Ik heb de serie in 2013 in Frankrijk gekocht voor €96,00 en er geen moment spijt van gehad. Als je geinteresseerd bent, check dan of de serie beschikbaar is bij Amazon.nl.
De geschiedenis van Mont Saint-Michel
In het vlakke, bosrijke landschap vlak voor de kust van Normandië lagen twee opvallende heuvels. Ze waren overwegend van graniet en het leek wel alsof de grote steenblokken zomaar op de aarde waren gevallen. Een bijzondere plek.
De grote heuvel kreeg de naam Mont Tombe en de kleinere werd Tomberlaine genoemd. Er gaat een oud verhaal dat de heuvels de graven van reuzen of goden bedekten. De Kelten hadden onderaan de heuvel twee stenen rechtop gezet. Daarmee gaven ze aan dat het om een heilige plek ging.
De droom van Sint Aubert
De bisschop van Avranche, Sint Aubert, krijgt in 708 een droom van de engel Michael. Deze geeft hem de opdracht een heiligdom te bouwen op de hoogste van de twee heuvels. Aubert wist niet goed wat hij met deze droom moest, maar toen de aartsengel in de derde nacht met zijn vinger een gat in zijn schedel boorde, wist hij dat hij de droom maar beter serieus kon nemen. Vanaf dat moment heeft de bisschop nog maar één missie in zijn leven: De Mont Tombe transformeren in de Mont Saint-Michel.
Gargano
In Italie was al eerder een verschijning van Michael geweest. Na zijn verschijning in 490 op de berg Gargano werd een heiligdom (Monte Sant’Angelo) opgericht. Sint Aubert stuurde Franse monniken naar Italië om daar relikwieën van deze verschijning op te halen. Ze zouden een steen meenemen met de voetafdruk van de engel en een lap stof.
Hoe Mont Saint-Michel een eiland werd
Op dat moment lagen de heuvels nog op het land, maar een jaar na de droom van bisschop Aubert vindt er een overstroming plaats. Een springvloed zet het bos rond de heuvels onder water en door de stijging van het zeewater komen Mont Tombe en Tombelaine in zee te liggen. Vanaf dat moment zijn de eilanden alleen nog te bereiken bij eb. Dit feit draagt zeker bij aan de bijzondere uitstraling van Mont Saint-Michel en het is dan ook geen wonder dat het een belangrijke bestemming voor pelgrims werd.
Alleen Jerusalem en Santiago de Compostella hadden een hogere status voor bedevaartgangers.
Pelgrims en pelgrimroutes
Vaak werd de Mont bezocht door pelgrims die op weg waren naar één van deze twee plekken. Ook ontstaat er een pelgrimsroute tussen Mont St Michel en de Monte Sant’Angelo in Italië. Deze route werd il Camino dell’Angelo (de route van de engel) genoemd en volgt voor een deel de via Francigena, een oude pelgrimstocht die van Canterbury naar Rome loopt.
De Noormannen
In de negende eeuw komen de Noormannen. Deze mannen uit het noorden (Vikingen) nemen bezit van de berg en de kanunniken vluchten. Het was een turbulente tijd. Met hun snelle schepen en hun enorme vechtlust vielen zij delen van Frankrijk binnen. Via de Seine wisten ze zelfs in Parijs te komen. Om de vrede te herstellen wordt een deel van Frankrijk in 911 aan de Noormannen toegewezen. Zo kwam Normandië aan zijn naam.
Rollo, de hoofdman van de Noormannen, bekeert zich tot het christendom, laat zich in Saint Clair-Sur-Epte dopen en belooft om Mont Saint-Michel in ere te herstellen. Bij deze gelegenheid neemt de naam Saint-Clair aan. Dit is dezelfde Saint-Clair (SinClair) familie van Rosslyn Chapel.
De decadentie van de geestelijken
Een tijd van relatieve rust breekt aan en de kanunniken komen terug. Ondanks hun gelofte van gehoorzaamheid, armoede en zuiverheid worden ze steeds rijker door het geld dat de pelgrims binnen brengen. De verleiding van het geld was groot en veel kanunniken nemen vrouwen en krijgen kinderen. Ze leiden een lux en decadent leventje. Dit is een doorn in het oog van Richard I, zoon van Rollo en de hertog van Normandië. In 966 wordt een Benedictijnse monnik aangesteld om de orde te herstellen.
Pater Maynard
Deze eerste abt van Mont Saint-Michel is pater Maynard. Persoonlijke armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aan de abt staan bij hem voorop. Priesters moeten voorzien in hun eigen onderhoud en de rest van de tijd gebruiken om te bidden.
Voor de aanwezige kanunniken is dit voldoende reden om te vertrekken. Deze sobere levenswijze trekt echter nieuwe priesters aan. Ze bouwen op de heuvel een klooster met een nieuwe abdijkerk. De Normandiërs vestigen zich aan de voet hiervan en vervullen de rol van hoteliers om de pelgrims te ontvangen.
Aan het einde van de tiende eeuw brandt het klooster af. Er wordt een nieuwe kerk gebouwd, maar het verloopt allemaal wat onrustig omdat Mont Saint-Michel een strategische ligging heeft in de oorlogen tussen Engeland en Frankrijk.
Was Robert de Torigni een alchemist?
In 1154 – Mont Saint-Michel is op dat moment onderdeel van Engeland – wordt Robert de Torigni als abt gekozen. Volgens diverse schrijvers heeft deze abt een buitengewone belangstelling voor alchemie. In de archieven van Avranches zijn enkele boeken teruggevonden die dit onderschrijven.
In zijn tijd gaat het goed met het klooster, mede omdat Torigni van adel is en veel politieke invloed heeft. Hij richt onder andere een school op, waar novicen worden opgeleid in richtingen als muziek en dichtkunst.
Na zijn dood breken er wederom woelige tijden uit. Frankrijk herovert Normandië, maar de kanunniken van Mont Saint-Michel blijven de Engelsen trouw. Hierdoor wordt het eiland het middelpunt van heftige gevechten. Uiteindelijk zou de overwinning naar de Fransen gaan.
La Merveille du Mont Saint-Michel
In 1203 verwoest een felle brand de abdij. De Franse koning Fillips II geeft een grote som geld aan de monniken voor de wederopbouw. Dit geld wordt gebruikt om een nieuwe abdij te financieren; bovenop de Romeinse kerk werd een gotische abdij gebouwd. Pilaren en gewelven dragen de drie verdiepingen van een architectonische meesterwerk, dat terecht de titel La Merveille du Mont Saint-Michel, het wonder van Mont Saint-Michel krijgt.
De onderste verdieping is bedoeld voor de arme pelgrims, het middelste deel voor de adel en het bovenste deel is gewijd aan God en bedoeld voor de geestelijken.
Mont Saint-Michel en de honderdjarige oorlog
Vanaf 1337 is Frankrijk weer in een oorlog met de Engelsen verwikkeld. Deze oorlog zal honderd jaar duren. Mont-Saint-Michel wordt wederom door de Engelsen belegerd, maar deze keer blijven de monniken trouw aan Frankrijk. De belegering eindigt in 1434. Twee kanonnen worden buitgemaakt en zijn nog steeds te bezichtigen als trofeeën van deze overwinning.
Bastille op zee
In 1793 wordt Mont Saint-Michel een gevangenis voor de tegenstanders van de Franse revolutie. Deze tegenhanger van de Bastille in Parijs wordt de Bastille op zee genoemd. Er hebben ruim 14.000 mensen politieke gevangenen gezeten, vaak onder vreselijke omstandigheden. Regelmatig lopen de cellen onderwater. Als de Franse schrijver Victor Hugo het eiland in 1836 bezoekt, is hij verbijsterd dat de abdij een lugubere gevangenis is geworden: ‘Een drama vol kerkers, torens en rotsen’, schrijft hij.
Viollet le Duc
In 1865 worden de gebouwen voor negen jaar gehuurd door de bisschop van Coutances om het religieuze karakter van het eiland en de gebouwen in ere te herstellen. Tien jaar later wordt het een monument historique en vindt er een grootschalige restauratie plaats onder leiding van de bekende architect Viollet-le-Duc. Na zijn dood in 1879 wordt de restauratie in zijn stijl afgerond. Het beeld van de aartsengel Michael dat bovenop de nieuwe toren wordt geplaatst, stamt uit 1895 en is ontworpen door de beeldhouwer Emanuel Frémiet.
Symboliek van Sint Michael
De aarstengel Michael overwint de draak. De draak symboliseert de duivel en het aardse vuur, het verlangen dat niet bevredigd wordt.
Tegenover het aardse en verterende vuur staat het hemelse vuur; het licht. Dit wordt gesymboliseerd door het zwaard in de hand van de engel. Met dit zwaard bevecht Michael de draak tot deze zich overgeeft. De draak wordt niet gedood, maar onderwerpt zich aan het licht.
De hedendaagse alchemist Patrick Burensteinas vergelijkt dit proces met de loutering. In zijn boek Le Mont Saint-Michel, Le voyage intérieur wil hij je laten ervaren hoe dit louteringsproces verloopt. Je kunt dit boek downloaden bij Scribd.
Een bezoek aan Mont Saint-Michel
Het is goed dat je je realiseert dat Mont Saint-Michel door veel mensen wordt bezocht. Als je de magie van de plek echt wil ervaren, kun je dit het beste vroeg in de ochtend en na zes uur ’s avonds doen. Je kunt dus overwegen een overnachting in het dorp te regelen of een kamer te nemen in de hotelzone. Als je de spirituele wandelingen maakt, ontdek je het mysterieuze eiland in al zijn glorie.
Mocht je daar geen tijd of zin in hebben dan geef ik hier de hoogtepunten:
1. De drie poorten
De drie poorten zijn La Porte du Roy, Porte du Boulevard and Porte de l’Avancee.
Porte de l’Avancee is een interessante stenen poort, Porte du Boulevard is een prachtige tunnelpoort, maar La Porte du Roy is de mooiste poort met een ophaalbrug.
2. La Grande Rue
De hoofdstraat van Mont-Saint-Michel doet meer denken aan een middeleeuwse straat uit een Charles Dickens verhaal dan aan een Franse stad. Het is bezaaid met leuke boetiekjes en charmante cafés. Het kan erg druk zijn met toeristen, maar het is er adembenemend mooi, vooral ‘s avonds en in het voor- of naseizoen.
3. Eglise Paroissiale Saint-Pierre
Op weg naar het klooster kom je dit kleine kerkje tegen. Een fijne plek om even aan de drukte te ontsnappen.
Je herkent de kerk aan het standbeeld van Jeanne d’Arc. Er zijn prachtige glas-in-lood ramen.
Openingstijden: van 9.00 tot 19.00
4. Abbaye du Mont-Saint-Michel
Dit is het belangrijkste bouwwerk op Mont Saint-Michel. Ik ga er hier niet teveel over schrijven, mijn advies is om gebruik te maken van de audiotour en vooraf alvast een kaartje te kopen zodat je niet in de rij hoeft te staan.
Openingstijden
Juli-Augustus 9am-7pm
Maart-Oktober 9:30am-12:30pm / 2pm-6pm
Vanaf Pasen-juni en september 9am-12:30pm / 2pm-6pm
November-Februari 10am-12:30pm / 2pm-6pm
5. La Chapelle-Saint-Aubert
Dit kapelletje ligt wat achteraf en het is er eigenlijk altijd rustig. Geniet hier van het prachtige uitzicht over de baai en het uitzicht op Tomberlaine.
6. Springtij
Het is elke 14 dagen springtij. Dit is een bijzonder gezicht omdat Mont Saint-Michel in zijn geheel door water wordt omringd. De data voor springtijden kun je hier vinden: http://www.manche-toerisme.com/springtij
7. Wadlopen
Bij eb kun je wadlopen. Doe dit altijd samen met een gids. Er zijn verschillende routes waar je uit kunt kiezen. Je kunt je aanmelden bij de toeristeninformatie of gebruik maken van deze link naar gecertificeerde gidsen.
Hotels
Op de kaart hieronder kun je zien of er hotels beschikbaar zijn als je daar gebruik van wilt maken. Vergeet niet de data in te vullen en misschien moet je wat in- of uitzoomen om alles te kunnen zien.
Een aanrader Les Terrasses Poulard. Het is misschien niet het mooiste of meest luxueuze hotel dat je kunt boeken, maar het is wel een authentieke ervaring om net als de pelgrims van vroeger in Mont Saint-Michel te overnachten. Je kunt er niet met de auto parkeren, dus neem een makkelijk koffertje mee voor je overnachting.
