(Augustus 2022) Eén van de belangrijkste megalithische structuren in Extremadura is ondergedompeld in het Valdecañas-reservoir, waar het alleen kan worden bekeken in jaren van intense droogte. Dit was het geval in 2019 en 2022.
De Spaanse Stonehenge van Guadalperal
De Stonehenge van Guadalperal is een 7.000 jaar oud megalithisch bouwwerk dat bestaat uit ongeveer 100 staande stenen, sommigen bijna 2 meter hoog, die rond een ovaalvormige open plek staan. Het bevindt zich in de buurt van Peraleda Het monument is alleen te zien wanneer het waterpeil in het Valdecañas-reservoir van de rivier de Taag dit toelaat.
Het monument werd in 1926 ontdekt, tussen 1925 en 1927, tijdens een onderzoeks- en opgravingsexpeditie onder leiding van de Duitse archeoloog Hugo Obermaier.
De ontdekking van Hugo Obermaier
Deze map bestaat niet. Maak deze aan.
Tijdens een van de seizoenen die Obermaier in Guadalperal doorbracht, begon hij met het opgraven van de site, maar de omvang ervan dwong hem het werk op te delen om zo de fundamenten van de grafheuvel bloot te leggen.
Na de dood van Obermaier werden zijn ongepubliceerde werken bijeengebracht door de Duitse archeologen Georg en Vera Leisner, een echtpaar dat gespecialiseerd was in megalieten. Zij waren verantwoordelijk voor het ordenen van zijn nalatenschap. Het grootste deel van Obermaiers materiaal wordt nu bewaard aan de Universiteit van Freiburg.
De structuur van Guadalperal
Het complex van Guadalperal wordt gekarakteriseerd als een massieve graftombe, overdekt door een grafheuvel. Het werd gebouwd van granieten platen die van 5 kilometer afstand naar deze plaats moesten worden gedragen. Ruwweg 140 stenen, waarvan sommige meer dan twee ton wegen, staan nog overeind.
De belangrijkste ruimte heeft een ovale vorm met een diameter van 5 meter op het breedste punt. Hij bestond oorspronkelijk uit 13 stenen platen, waarvan er vier ontbreken. De ‘gang’ is tussen 1,30 m en 1,40 m breed en ongeveer 2 m lang. Het geheel wordt omgeven door een cirkel.
Wat de grafbedekking betreft, zijn er verschillende standpunten.
Aan de ene kant meende Obermainer dat het nooit bedekt is geweest, terwijl de Leisners een dak voorstellen dat vergelijkbaar is met de “tholos” van de Almeria cultuur. De daken van deze tombes hebben de vorm van een bijenkorf.
Tholos
Obermaier heeft nooit vermeld dat er dakstenen waren, omdat het bovenste gedeelte in de Romeinse tijd was geplunderd en verwijderd.
De Romeinen lieten een munt, verschillende keramiekfragmenten, een slijpsteen, een stortplaats met 11 bijlen en verschillende messen van vuursteen achter.
De rest van het materiaal werd in verschillende opgravingen opgegraven, met als hoogtepunt 1927 toen de grafheuvel volledig werd afgegraven en de stenen enkele meters van hun oorspronkelijke plaats werden vervoerd.
De archeologische vindplaats bevatte lichamen, begraven samen met waardevolle grafgiften, maar er waren ook sporen van het kamp van de grafbouwers. Deze vondsten maken de site uiterst interessant.
Obermaier vertelt ons dat er vuurplaatsen waren. Hij vond stukken steenkool en as, aardewerk, molens, stenen om bijlen te slijpen, kleikorrels, pijlpunten, enz. Dit wijst erop dat de bouwers in het gebied van de graftombe woonden.
De menhir van Gaudalperal
Een fascinerende ontdekking is de aanwezigheid van een menhir in het midden van de kamer, versierd met lijnen en stippen. Sommigen geloven dat een van de lijnen de rivier de Taag voorstelt. De meeste wetenschappers zeggen dat het een afbeelding van een slang is.
De inventaris van de dolmens is uitzonderlijk door de verscheidenheid aan artefacten die de aard van de begraving en de consistentie ervan in de verschillende tijdperken illustreren.
Ten eerste blijkt de neolithische invloed (ongeveer 300 v. Chr.) uit de hoeveelheid microlithische werktuigen, zoals trapezoïden, cirkelsegmenten, enz. Maar er zijn ook materialen uit de Kopertijd (3500-2300 v. Chr.), zoals vazen, kommen, vuurstenen pijlpunten, messen en zelfs enkele koperen artefacten.
Het meest indrukwekkende klokvormige aardewerk in de streek werd rond 1500 v. Chr. in de tombe geplaatst, toen de laatste begrafenissen plaatsvonden. Dit aardewerk is versierd met insnijdingen die geometrische patronen creëerden in de zogenaamde klokbeker stijl.
Het onderwater zetten van de Dolman van Guadalperal
De Dolmen van Guadalperal kwam in 1963 onder water te staan als gevolg van een stuwdam die door de regering van Franco werd gebouwd in het kader van zijn poging om Spanje te moderniseren.
Tijdens de bouw van het stuwmeer van Valdecañas werden niet genoeg voorzorgsmaatregelen genomen om dit unieke monument op een veilige plaats onder te brengen, ook al was de ontdekking ervan in die tijd in de Spaanse wetenschappelijke gemeenschap ruimschoots aan bod gekomen.
Deze unieke megalithische overblijfselen zouden gered moeten worden en naar een plaats worden overgebracht waar het kan worden bezocht en gewaardeerd. Tot dat gebeurd, zul je moeten wachten tot een volgende hete en droge zomer om deze fantastische plek te bewonderen.
Featured image: Dolmen Guadalperal (Pleonr, CC BY-SA 4.0), via Wikimedia Commons
