Brantome is eigenlijk niet echt een bestemming voor mysteriezoekers. Er is hier geen graallegende of verhaal over een verloren schat. Wel zijn er mysterieuze eeuwenoude afbeeldingen en grotwoningen. En natuurlijk de relieken van Sint Sicarius.
De stichting van de Abdij van Brantôme wordt toegeschreven aan Karel de Grote. Volgens de legende schonk hij de abdij daarbij een reliek van St Sicarius.
Wie is Sint Sicarius?
We kennen het verhaal van de drie wijzen die Jezus gingen bezoeken. Onderweg bezochten ze koning Herodus, omdat ze dachten dat hij wel meer zou weten over de geboorte van de Messias. Herodus raakte echter in paniek. Een Messias zou onrust veroorzaken, bedacht hij, en hij zon op een manier om hem te doden. Het enige dat hij wist had hij van de wijzen gehoord. De nieuwe Messias zou in Bethlehem geboren zijn. Zijn maatregel was wreed. Hij liet alle jongens uit Bethlehem vermoorden. Jezus kreeg hij echter niet te pakken. Zijn ouders waren met hem naar Egypte gevlucht. Eén van de kinderen die de dood zou vinden was Sicarius, wiens lichaam door St Helena (moeder van Keizer Constantijn de Grote) werd meegenomen uit het Heilige Land.
In 817 wordt voor de eerste keer melding gemaakt van een Benedictijns klooster in Brantôme.
Ondanks de reliek van Sint Sicarius werd het klooster van Brantôme niet gespaard. Het viel in de achtste eeuw twee keer ten prooi aan de Vikingen. In de 12e eeuw viel Brantôme onder Engelse heerschappij en in de 100 jarige oorlog (14e eeuw) werd het wederom geplunderd.
Van de abdij is de klokkentoren het oudst. Deze stamt nog uit de 11e eeuw. De abdij is aan het eind van de 16e eeuw herbouwd door de abt Pierre de Piëdieu. De restauratie uit de 19e eeuw heeft het aanzien van de abdij totaal veranderd.
Grotwoningen
Brantôme is bekend om de grotwoningen. Grotwoningen waren populair onder de eerste christenen, men kon er geheime bijeenkomsten houden. Behalve bidden en mediteren kon men er ook gewoon in wonen. Sommige grotwoningen werden kloosters en dat is in Brantôme ook het geval. De abdij werd er in betere tijden bij gebouwd, omdat het leven in een grot nu eenmaal niet supercomfortabel is. In de tuin van de abdij kun je grotwoningen bekijken. Het meest opvallend is de grot met een geweldige afbeelding van het laatste oordeel en de kruisiging van Christus.
Daarnaast tref je nog een steengroeve aan (niet te bezichtigen), een molen en wat kleinere nissen. Veel grotten werden al in de prehistorie gebruikt. Later werden de grotten gekerstend, vaak terug te zien aan kruizen die in de muur zijn gekerfd.
In het begin speelden de grotten een religieuze rol in het leven van de monniken. Later werden de grotten meer gebruikt als bergplaatsen of wijnkelders. Overigens tref je in Brantôme nog steeds woningen en winkels aan, die voor het grootste deel in een grot zijn ondergebracht.
Het mysterie
Eigenlijk kun je niet echt spreken van het mysterie van Brantôme. Toch vond ik genoeg aanwijzingen en verbanden met andere mysteries om het toe te voegen aan deze site. De inkepingen in de grotwoningen en de manier waarop sommige stenen zijn uitgehakt deden me denken aan Keltische bouwwerken zoals ik ze in de bossen rond Rennes le Chateau ben tegengekomen. Maar het meest onder de indruk was ik van de afbeelding van het laatste oordeel.
Perfecte zaklamp voor onderweg
Deze herlaadbare USB zaklamp is perfect voor de onderzoeker. Gebruik hem in kerken om slecht verlichte hoeken te bekijken en verlicht de talrijke grotten en gaten, die je in de omgeving zult tegenkomen.
Vervaardigd uit kwalitatief aluminium, voelt deze zaklamp uiterst robuust aan en dankzij de zuinige LED spots geniet hij een brandtijd tot liefst 100.000 uren. De zaklamp bevat verder een krachtige 2000 mAh batterij die door middel van de ingebouwde USB-poort eenvoudig via USB-poort van een laptop, netsnoeradapter of autolader altijd en overal kan worden opgeladen. Het meenemen van vervangende batterijen is dus nooit meer nodig!
Het laatste oordeel
Een datering van de afbeelding van het laatste oordeel heb ik niet kunnen vinden. Vanaf het begin van de 19e eeuw worden ze wel beschreven en geanalyseerd. Daar waar de één het heeft over een heidense voorstelling is de ander voor de ander duidelijk een afbeelding van het laatste avondmaal. En tóch, de Christusfiguur ziet er duidelijk wat vreemd uit.
Laten we kijken wat we écht zien. We zien een autoritair figuur die duidelijk domineert. De afbeelding van deze figuur is echter minder gedetailleerd dan de voorstellingen eronder. Is het opzettelijk beschadigd of is het nog niet helemaal af? Ik vermoed dat de beschadiging een resultaat is van de beeldenstorm (haverwege de 16e eeuw). Alhoewel… in 1569 schrijft de toenmalige abt ( Pierre de Bourdeille) dat hij vrijwillig de deuren heeft geopend voor de Hugenoten en dat deze niets kapot hebben gemaakt.
De figuur zit op een troon. Op zijn schoot kan ik vaag een boek onderscheiden. Door de beschadiging heeft de figuur een buitenaardse uitstraling. Dit komt voornamelijk door de ogen, het lijkt wel of deze figuur een soort beschermbril opheeft.
Aan zijn rechterhand zit een figuur. Als de figuur aan zijn rechterhand Maria is, dan zou je aan de linkerhand Johannes de Doper verwachten. Daarmee is het een traditionele afbeelding van de Deësis.
De Deësis een smeekbede en komt vaak voor op afbeeldingen van het laatste oordeel. Zowel Maria als Johannes de Doper doen een voorspraak voor de mensen die voor de troon van Christus verschijnen. In onze omgeving (Gent) is een beroemde Deësis te zien op de afbeelding van het Lam Gods, van de gebroeders van Eyck. Ook in de Santa Maria Antiqua in Rome is een soortgelijke afbeelding te zien.
Twee engelen
Onder de troon zien we twee engelen die op een bazuin blazen. Ze blazen richting een figuur, die de dood voorstelt. Zijn hoofd is een schedel en in zijn handen draagt hij een stok, mogelijk een zeis.
De noten, die als een rol perkament uit de wordt geblazen, komen terecht bij een gekroonde vrouw. De haren van de vrouw worden vastgehouden door twee kleinere figuren, vermoedelijk skeletten.
Acht hoofden
Links en rechts van de vrouw zien we acht koppen met een hoofddeksel. Het feit dat een aantal van deze hoofden nauwelijks beschadigd is, doet vermoeden dat dit geen heiligen zijn. Mogelijk stellen het burgers voor. Of misschien edellieden, die het laatste oordeel afwachten.
De afbeelding wordt links en recht geflankeerd door een engel en een geknielde monnik. Aan de rechterkant zien we een deur.
Vierkante hokjes (duiventil)
De vierkante hokjes boven de afbeelding zijn bedoeld voor duiven. .
Duiven werden door de monniken gewaardeerd om hun vlees. De uitwerpselen werden gebruikt om het land de bemesten. Het houden van duiven was aan strikte regels gebonden. De hoeveelheid duiven die men mocht melken was afhankelijk van het land dat men in eigendom had. Aan de hoeveelheid gaten in de muur kun je opmaken dat het klooster erg rijk moet zijn geweest en dat over grote stukken land beschikte. Men komt de gaten voor de duiven in bijna alle grotten, die op het terrein van het klooster liggen, tegen.
De Kruisiging
Het reliëf van de kruisiging is makkelijker te interpreteren. Het feit dat het minder beschadigd is, vertelt ons dat het van na de beeldenstorm dateert. Waarschijnlijk is het een afbeelding uit de 17e eeuw.
We zien Jezus aan het kruis genageld. Hij wordt omringd door Maria, Johannes en Maria Magdalena. De huizen op de achtergrond stellen Jeruzalem voor. Aan de linker en rechterkant wordt de kruisiging gade geslagen door een monnik en (op te maken aan de staf) een bisschop.
De fontein van Sint Sicarius
Zoals ik eerder vermeldde was de abdij opgedragen aan St Sicarius. De bron, die zich op het terrein bevindt heeft dan ook zijn naam gekregen. Het is een geneeskrachtige bron, die voorspoed en vruchtbaarheid brengt. Bovendien geneest het zieke kinderen en pelgrims.
Het is duidelijk dat de bron ouder is dan het klooster. De roos op de achtergrond stamt waarschijnlijk uit de Romeinse (of Keltische?) tijd. De versiering rond de fontein stamt waarschijnlijk uit de middeleeuwen.
De bron is altijd een belangrijke plek geweest voor pelgrims. De jaarmarkt die in mei wordt gehouden stamt nog uit de tijd van de pelgrims.
Praktische informatie
Geopend van half februari tot en met eind december.
Men kan een rondleiding krijgen van een Franstalige gids of zelf rondlopen.
De site is voorzien van borden met veel informatie in het Frans en in het Engels.
Aansluitend aan het bezoek kun je de kerk, abdij en klokkentoren bezoeken. Bezoekuren zijn afhankelijk van religieuze diensten en/of vieringen. Houd er rekening mee dat de trap naar de klokkentoren 130 treden telt. Er geldt voor een bezoek een maximum van 20 personen.
Kaarten zijn te verkrijgen bij het toeristenbureau. (Neem je bankpas mee, want de uitgave is tegenwoordig automatisch en je moet met je bankpas afrekenen).
